KidsnewsΣχολές γονέων

Χριστίνα Παπασταύρου – Παιδοψυχίατρος: Aγάπη και Hρεμία…οι δυο λέξεις που φέρνουν τα παιδιά πιο κοντά στην Ευτυχία

Xριστίνα Παπασταύρου – Παιδοψυχίατρος

 

 

Τι θα επισημαίνατε μιλώντας για την παιδοψυχιατρική σήμερα και τις ιδιαιτερότητές της;

 

Η ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων αποτελεί ένα σημαντικό θέμα δημόσιας υγείας, καθώς υπολογίζεται πώς αποκλίσεις παρατηρούνται στο 10-20% του πληθυσμού. Στα παιδιά και στους εφήβους οι συνέπειες των ψυχικών διαταραχών είναι ιδιαίτερα σημαντικές γιατί ακόμα διαμορφώνουν την προσωπικότητα τους και βάζουν τους θεμέλιους λίθους για την μετέπειτα ζωή τους. Έτσι ψυχικές διαταραχές μπορούν να οδηγήσουν, εάν δεν αντιμετωπιστούν, σε ελλειμματική λειτουργικότητα του παιδιού ή εφήβου και επιβάρυνση όλης της οικογένειας. Τα ίδια τα παιδιά και οι έφηβοι υποφέρουν, το ίδιο και οι οικογένειές τους, συχνά δημιουργούνται σημαντικά κενά στην εκπαίδευση, όπως και προβλήματα στην μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση.

 Υπάρχουν τέσσερις ιδιαιτερότητες της παιδικής και εφηβικής ηλικίας:

  • Ο αναπτυξιακός παράγοντας: στα παιδιά και στους εφήβους ο πρωταρχικός στόχος δεν είναι η ίαση, αλλά η ενίσχυση και διατήρηση μιας φυσιολογικής ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η γρήγορη αντιμετώπιση τυχόν ψυχικών διαταραχών, είναι μεγάλης σημασίας. Μια διαταραχή της ψυχικής υγείας ενός παιδιού ή ενός εφήβου έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια απόκλιση από το φυσιολογικό και να χάνονται σημαντικά στάδια ανάπτυξης, πράγμα το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει ως φαύλος κύκλος περαιτέρω την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων.
  • Η επιρροή της οικογένειας: διαταραχές της ψυχικής υγείας στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι συχνά αντιδράσεις σε καταστάσεις του περιβάλλοντος του παιδιού ή εφήβου που δεν μπορεί το ίδιο να αντιμετωπίσει (στην οικογένεια, σε ομάδες συνομηλίκων). Εκτός αυτού υπάρχουν πολλές παιδοψυχιατρικές παθήσεις των οποίων η συμπτωματολογία είναι άμεσα εξαρτώμενη από την αντίδραση του περιβάλλοντος του παιδιού στα συμπτώματα.
  • Μειωμένη ικανότητα κατανόησης της υπάρχουσας διαταραχής και των επιπτώσεών της: η κατανόηση μιας υπάρχουσας ψυχικής διαταραχής και των επιπτώσεών της βρίσκεται σε άμεση εξάρτηση με την ηλικία και την ανάπτυξη του παιδιού ή εφήβου. Όσο πιο μικρό σε ηλικία ένα παιδί, τόσο πιο μεγάλα είναι τα προβλήματα κατανόησης, για αυτό τον λόγο επιλέγουμε σε παιδιά μικρής ηλικίας θεραπείες που βασίζονται περισσότερο στο παιχνίδι παρά στον λόγο.
  • Τρίγωνο θεραπείας (Ψυχίατρος-παιδί\έφηβος-γονείς): οι έφηβοι έρχονται αντιμέτωποι με ένα σημαντικό στάδιο της ανάπτυξής τους που είναι η ενηλικίωση, που συνεπάγεται ανεξαρτησία και σταδιακή απομάκρυνση από την γονεϊκή προστασία. Συχνά όμως οι γονείς εφήβων είναι αυτοί που ζητούν βοήθεια για τα παιδιά τους, ενώ οι έφηβοι δεν επιθυμούν να αλλάξουν κάτι στην παρούσα κατάσταση. Η οικογένεια σε αυτή την περίπτωση είναι όμως σημαντική γιατί στα πλαίσια αυτής μαθαίνει ο έφηβος να εντάσσει νέες συμπεριφορές στην καθημερινότητά του. Ο ρόλος του παιδοψυχιάτρου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να διατηρεί αυτές τις υπάρχουσες λεπτές ισορροπίες, να κερδίσει την συνεργασία του εφήβου, χωρίς να ακυρώσει την ανάγκη του για ανεξαρτησία.

 

 

Ποιος είναι ο ρόλος του παιδοψυχιάτρου;

Ο ρόλος του παιδοψυχιάτρου είναι εξαιρετικά σύνθετος. Εκτός από την διάγνωση και θεραπεία ψυχιατρικών παθήσεων (είτε ψυχοθεραπεία, είτε φαρμακευτική αγωγή, ανάλογα με τις υπάρχουσες ανάγκες) είναι σημαντικό να τονίσουμε τον τομέα της πρόληψης. Συχνά συναντούμε παιδιά με διαταραχές της ψυχικής τους υγείας που επηρεάζουν έναν ή λίγους τομείς της ψυχοκοινωνικής τους λειτουργικότητας, χωρίς να περιορίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η έγκαιρη αλλαγή του τρόπου σκέψης, η εκμάθηση μεθόδων ελέγχου των συναισθημάτων και οπωσδήποτε η σωστή καθοδήγηση των γονέων μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη περισσοτέρων προβλημάτων στην πορεία.

Ακόμα πιο περίπλοκο γίνεται το έργο του παιδοψυχιάτρου, αν λάβουμε υπόψη μας το υπάρχον θεραπευτικό τρίγωνο. Ο παιδοψυχίατρος πρέπει να χτίσει σχέση εμπιστοσύνης τόσο με το παιδί\τον έφηβο, όσο και με τους γονείς με ειλικρίνεια και σεβασμό των αναγκών και των δύο πλευρών.

 

Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να απευθυνόμαστε σε παιδοψυχίατρο;

Επειδή, για αναπτυξιακούς λόγους, η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των υπαρχόντων διαταραχών είναι σημαντική, συνιστώ μια επίσκεψη σε έναν ειδικό άμεσα με το που οι γονείς θα αντιληφθούν οποιαδήποτε απόκλιση της ψυχικής υγείας των παιδιών τους. Ένας ειδικός θα τους κατευθύνει αντίστοιχα, είτε με απλή καθοδήγηση των γονέων για να υποστηρίξουν τα παιδιά τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είτε με διάγνωση και ενδεδειγμένη θεραπεία σε περιπτώσεις ψυχικών παθήσεων που χρήζουν θεραπείας. Η επιλογή της σωστής θεραπείας είναι σημαντικό ότι δεν γίνεται από τον ειδικό και επιβάλλεται στα παιδιά, στους εφήβους και στους γονείς αλλά είναι αποτέλεσμα αναλυτικής συζήτησης με το ίδιο το παιδί\τον έφηβο και τους γονείς του. Δεν υπάρχει στην παιδοψυχιατρική η απόλυτη και σωστή θεραπεία για κάθε πάθηση, αλλά η σωστή και αρμόζουσα θεραπεία για κάθε παιδί\έφηβο και την οικογένειά του.

[divider]

 

 

” «Δύο πράγματα χρειάζονται τα παιδιά, ρίζες να κρατηθούν και φτερά να πετάξουν!» Αλλά, τελικά ρίζες ή φτερά; Ή και τα δύο; Και πόσο από το καθένα και πότε; Δεν υπάρχει γονέας που δεν έχει κάνει κάποιο λάθος, γιατί απλά κανένας δεν είναι τέλειος. Σημαντικό είναι οι γονείς να μην κλείνουν τα μάτια τους στα προβλήματα των παιδιών τους, να μιλάνε μαζί τους… “

 

[divider]

 

Ποιος είναι ο ρόλος των γονέων στην ψυχική κατάσταση των παιδιών τους;

Κάπου διάβασα ότι τα παιδιά είναι «συμπτώματα των γονιών τους». Αυτό σίγουρα ισχύει σε μεγάλο βαθμό στις μικρές ηλικίες, η προβληματική συμπεριφορά των παιδιών βρίσκεται συχνά σε άμεση συνάρτηση με φόβους, ανασφάλειες ή και συναισθηματικές διαταραχές των γονέων. Στην πορεία αυξάνονται όλο και περισσότερο οι παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχική υγεία των παιδιών (το σχολείο, οι συνομήλικοι, κοινωνικές ομάδες).

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει όμως να τονίσουμε ότι η αιτιολογία των περισσότερων ψυχιατρικών διαταραχών είναι πολυπαραγοντική. Υπάρχουν τόσο γενετικοί, όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες που μόνο σε συνδυασμό οδηγούν στην εμφάνιση διαταραχών της ψυχικής υγείας.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι σίγουρα οι γονείς δεν «φταίνε» για τα συμπτώματα των παιδιών τους, μπορούν όμως, ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών τους να τροποποιήσουν και τη δική τους συμπεριφορά έτσι ώστε να λειτουργήσουν ως παράδειγμα προς μίμηση και να βοηθήσουν τα παιδιά τους αν αυτά παρουσιάζουν απόκλιση της ψυχικής τους υγείας.

Άλλωστε η ανατροφή ενός παιδιού είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά την οποία καλούνται να κάνουν οι γονείς. «Δύο πράγματα χρειάζονται τα παιδιά, ρίζες να κρατηθούν και φτερά να πετάξουν!» Αλλά, τελικά ρίζες ή φτερά; Ή και τα δύο; Και πόσο από το καθένα και πότε; Δεν υπάρχει γονέας που δεν έχει κάνει κάποιο λάθος, γιατί απλά κανένας δεν είναι τέλειος. Σημαντικό είναι οι γονείς να μην κλείνουν τα μάτια τους στα προβλήματα των παιδιών τους, να μιλάνε μαζί τους και να ζητούν και να δέχονται βοήθεια ειδικών όταν παρατηρούν διαταραχές της ψυχικής υγείας των παιδιών τους.

 

Υπάρχει συνταγή ευτυχίας για ένα παιδί;

Νομίζω ότι δεν υπάρχει συνταγή απόλυτης ευτυχίας ή αν υπάρχει δεν την ξέρω! Νομίζω ότι σκοπός δεν θα πρέπει να είναι η απόλυτη ευτυχία. Δεν έχω γνωρίσει στα 14 χρόνια που ασκώ το επάγγελμα κανέναν ενήλικα, αλλά και κανένα παιδί που δεν μου μίλησε και για δύσκολα, στενάχωρα πράγματα που του συνέβησαν, δεν έκλαψε, δεν πόνεσε, δεν απογοητεύτηκε, δεν έζησε στιγμές απόγνωσης και «δυστυχίας». Σκοπός θα πρέπει μάλλον να είναι να προασπίσουμε την ψυχική υγεία των παιδιών ώστε να μπορούν όταν συμβεί κάτι όμορφο να χαρούν και να νιώσουν ευτυχισμένα, αλλά και όταν συμβεί κάτι δυσάρεστο (που δυστυχώς είναι απόλυτα βέβαιο ότι θα συμβεί) να μπορέσουν να το αντιμετωπίσουν, να έχουν τον έλεγχο των συναισθημάτων τους και να μπορέσουν να βρουν λύσεις.

Σε επίπεδο οικογένειας σημαντικό είναι να οπλιστούν και οι γονείς με τις ίδιες ικανότητες, να φροντίζουν και για την δική τους ψυχική υγεία ώστε να επιλύουν τα προβλήματα και τις δυσκολίες με ηρεμία και νηφαλιότητα, χωρίς φωνές και καβγάδες, λειτουργώντας για τα παιδιά τους ως παραδείγματα προς μίμηση και εμπνέοντάς τους ασφάλεια και σιγουριά. Πιστεύω ότι οι δύο λέξεις κλειδιά για μια οικογένεια που μπορούν να φέρουν τα παιδιά αλλά και όλα τα μέλη της οικογένειας όσο γίνεται πιο κοντά στην «ευτυχία» είναι αγάπη και ηρεμία και σίγουρο είναι αυτές οι δύο μπορούν να υπάρξουν μόνο μαζί.

 

Back to top button