Πώς επηρεάζεται η όραση στην εγκυμοσύνη; – Μας απαντά η οφθαλμίατρος Βασιλική Δ. Αθανασίου ΜD, MSc, FEBO
Η εγκυμοσύνη είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος στη ζωή μιας γυναίκας, από την πρώτη στιγμή που μένει έγκυος μέχρι την τελευταία. Ένα μικρό θαύμα γεννιέται μέσα σας και αναπτύσσεται μέρα με τη μέρα. Οι περισσότερες έγκυες ξέρουν καλά ότι οι ορμονικές και σωματικές αλλαγές της εγκυμοσύνης προκαλούν συχνά ναυτία και πόνο στη μέση, αλλά λίγες γνωρίζουν ότι και η όραση μπορεί να επηρεαστεί. Οι περισσότερες οφθαλμολογικές αλλαγές που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη είναι ήπιες και παροδικές, και η όραση επανέρχεται στο φυσιολογικό μετά τη γέννηση του παιδιού. Υπάρχουν, όμως, ορισμένα προβλήματα που μπορεί να χρειασθούν εντατική ιατρική φροντίδα. Τα ηπιότερα προβλήματα που μπορεί να εκδηλωθούν είναι η ξηροφθαλμία και η θολωμένη όραση.
ΞΗΡΟΦΘΑΛΜΙΑ
Στις γυναίκες με επιρρέπεια στην ξηροφθαλμία, η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί και να δημιουργήσει προβλήματα στην καθημερινότητα ή να καταστήσει δύσκολη τη χρήση των φακών επαφής σε όσες έγκυες τους φοράνε. Η λύση είναι η συνεχής χρήση τεχνητών δακρύων για να λιπαίνονται τα μάτια ενώ ειδικά οι γυναίκες που φορούν φακούς πρέπει να συμβουλευτούν τον γιατρό τους για να βεβαιωθούν ότι τα υγρά των φακών επαφής είναι ασφαλή για χρήση στην εγκυμοσύνη.
ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟ ΝΟΥΜΕΡΟ ΤΩΝ ΓΥΑΛΙΩΝ
Η θόλωση της όρασης οφείλεται στην κατακράτηση υγρών που είναι συχνό φαινόμενο στην εγκυμοσύνη. Η κατακράτηση μπορεί να οδηγήσει σε πάχυνση και αλλαγή του σχήματος του κερατοειδή χιτώνα του ματιού, με συνέπεια να εντείνονται τυχόν υπάρχοντα διαθλαστικά προβλήματα (π.χ. μεγαλώνει η μυωπία) ή/και να φαίνονται παραμορφωμένες οι εικόνες. Τόσο η θόλωση όσο και η ξηροφθαλμία υποχωρούν μετά τον τοκετό και η όραση συνήθως αποκαθίσταται. Απαιτείται όμως επανέλεγχος της όρασης έναν χρόνο αργότερα, για να επιβεβαιωθεί ότι δεν έχουν προκληθεί μόνιμα προβλήματα, όπως αύξηση της μυωπίας.
ΠΡΟΕΚΛΑΜΨΙΑ
Αν και τα προβλήματα αυτά είναι σχετικά απλά και ανώδυνα στην αντιμετώπισή τους, ορισμένα άλλα είναι πολύ πιο σοβαρά και πολύπλοκα. Έτσι, αν η έγκυος παρουσιάσει παροδική απώλεια όρασης, ευαισθησία στο φως, θολωμένη όραση και βλέπει αύρα γύρω από τα αντικείμενα ή φώτα που αναβοσβήνουν, θα πρέπει να απευθυνθεί αμέσως στον γυναικολόγο της ή να πάει επειγόντως στο νοσοκομείο, διότι αυτού του είδους τα συμπτώματα μπορεί να αποτελούν ένδειξη προεκλαμψίας. Η προεκλαμψία χαρακτηρίζεται από επικίνδυνη αύξηση της αρτηριακής πίεσης και είναι επείγον περιστατικό.
EΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΑΜΦIΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΗΣ
Εξίσου σοβαρές μπορεί να αποδειχθούν και οι επιδράσεις της εγκυμοσύνης στον αμφιβληστροειδή, δηλαδή στον χιτώνα που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού. Οι μυριάδες σωματικές, ορμονικές και μεταβολικές αλλαγές της εγκυμοσύνης μπορεί να έχουν ως συνέπεια την ανάπτυξη ορισμένων παθήσεων στον αμφιβληστροειδή ή επιδείνωση ασθενειών που προϋπήρχαν. Στις παθήσεις που προκαλούνται από την εγκυμοσύνη συμπεριλαμβάνονται η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια και χοριοειδοπάθεια (προκαλούνται από την αύξηση της αρτηριακής πίεσης της εγκύου), η εξιδρωματική αποκόλληση αμφιβληστροειδούς (είναι επείγουσα κατάσταση που απαιτεί άμεση χειρουργική θεραπεία ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος τύφλωσης) και η αποφρακτική αγγειακή νόσος του αμφιβληστροειδούς (οφείλεται στην διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος στον αμφιβληστροειδή εξαιτίας θρόμβωσης ή εμβολής σε αρτηρία του).
Όταν η αμφιβληστροειδοπάθεια οφείλεται στην υπέρταση της εγκυμοσύνης, κατά κανόνα υποχωρεί μετά τον τοκετό και την εξομάλυνση της αρτηριακής πίεσης. Στα οφθαλμολογικά νοσήματα που επιδεινώνονται κατά την εγκυμοσύνη συμπεριλαμβάνονται η ιδιοπαθής (δηλαδή άγνωστης αιτιολογίας) κεντρική ορώδης χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια (είναι μία πάθηση της ωχράς κηλίδας, δηλαδή της κεντρικής περιοχής του αμφιβληστροειδή) και η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (είναι οι βλάβες στα αγγεία του αμφιβληστροειδή εξαιτίας του διαβήτη). Η κεντρική ορώδης χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια πιθανώς προκαλείται από την αύξηση στα επίπεδα κορτιζόλης που παρατηρείται κατά την εγκυμοσύνη, ενώ η εξέλιξη της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας γίνεται με διπλάσιο ρυθμό στις έγκυες απ’ ό,τι στις γυναίκες που δεν εγκυμονούν.
Επομένως οι γυναίκες με διαβήτη στην εγκυμοσύνη πρέπει να είναι πάρα πολύ προσεκτικές στη ρύθμιση των επιπέδων του σακχάρου τους. Η αντιμετώπιση αυτού του είδους των προβλημάτων πρέπει να γίνεται πάρα πολύ προσεκτικά και με τη συνδρομή του μαιευτήρα-γυναικολόγου που παρακολουθεί τη γυναίκα. Ανάλογα με το πρόβλημα μπορεί να χρειαστεί χορήγηση κορτικοστεροειδών φαρμάκων ή ενέσεις στην ωχρά κηλίδα, αλλά δεδομένης της ευαισθησίας του αναπτυσσόμενου εμβρύου η όποια φαρμακευτική αγωγή πρέπει να χορηγείται όταν είναι απολύτως απαραίτητο και με τη μέγιστη δυνατή προσοχή .
Όσον αφορά τις χειρουργικές θεραπείες, ιδανικά οι εγχειρήσεις στον αμφιβληστροειδή πρέπει να καθυστερούνται έως ότου ολοκληρωθεί η εγκυμοσύνη και ο τοκετός. Αν όμως η εγχείρηση είναι απαραίτητη, όπως σε περίπτωση αποκόλλησης του αμφιβληστροειδή, είναι αναγκαία η συμμετοχή του μαιευτήρα στην χειρουργική ομάδα ώστε να περιοριστούν στο ελάχιστο οι διεγχειρητικοί κίνδυνοι . Σε τέτοιες περιπτώσεις η τοπική αναισθησία είναι προτιμότερη από τη γενική, ενώ από τα αναισθητικά ασφαλής φαίνεται πως είναι η λιδοκαΐνη αλλά όχι η βουπιβακαΐνη ούτε η μεπιβακαΐνη.
ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΜΥΩΠΙΑ
Παλαιότερα υπήρχε προβληματισμός για πιθανή πρόκληση ρωγμής και αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς μετά από φυσιολογικό τοκετό σε γυναίκες με υψηλή μυωπία. Πρόσφατη μελέτη σε γυναίκες με μυωπία από 4,5 έως 15 διοπτρίες και προυπάρχουσα παθολογία αμφιβληστροειδούς λόγω μυωπίας (Lattice, παλαιά ρωγμή) έδειξε ότι μετά από φυσιολογικό τοκετό δεν υπήρξε κανένα επιβλαβές αποτέλεσμα στον αμφιβληστροειδή. Παρά το ότι ακούγεται ότι οι έγκυες με υψηλή μυωπία πρέπει απαραίτητα να γεννήσουν με καισαρική τομή γιατί από την πίεση που θα νιώσουν κατά τη στιγμή του τοκετού ίσως κινδυνέψουν με αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, αυτό δεν ισχύει. Μία έγκυος με υψηλή μυωπία μπορεί να γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό, αρκεί προηγουμένως, να έχει κάνει όλες τις απαραίτητες οφθαλμολογικές εξετάσεις που θα της επιτρέπει κάτι τέτοιο, με τον γιατρό της να έχει αποκλείσει κάθε κίνδυνο.
ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΓΛΑΥΚΩΜΑ
Η ενδοφθάλμια πίεση στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μειώνεται και συχνά αυτή η μείωση επιμένει αρκετούς μήνες μετά. Αυτή τη μεταβολή μπορούμε να την εκμεταλλευτούμε σε εγκύους που πάσχουν απο γλαύκωμα ώστε να μειώσουμε η και να σταματήσουμε προσωρινά τη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθούν, πράγμα επιθυμητό κυρίως στο πρώτο τρίμηνο της κύησης που η χρήση των φαρμάκων δεν είναι επιθυμητή.
ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΧΡΩΣΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΒΛΕΦΑΡΩΝ
Πολλές φορές στις εγκύους παρατηρείται αυξημένη χρώση του δέρματος γύρω από τα μάτια, σημείο που οφείλεται στα αυξημένα επίπεδα ορμονών όπως η προγεστερόνη και υποχωρεί σταδιακά και με αργό ρυθμό μετά τον τοκετό.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ
Διαταραχές δυνατόν να έχουμε και στο οπτικό πεδίο της εγκύου. Μπορεί να παρατηρηθεί αμφικροταφικό σκότωμα, συγκεντρική στένωση η διεύρυνση της τυφλής κηλίδος. Πιθανός μηχανισμός που οδηγεί σε αυτές τις διαταραχές είναι αλλαγές στον αδένα της υπόφυσης οι οποίες επηρεάζουν το οπτικό χίασμα. Αυτές οι μεταβολές συνήθως δεν γίνονται αντιληπτές από την έγκυο και υποχωρούν μετά τον τοκετό. Όταν οι διαταραχές αυτές γίνουν συμπτωματικές τότε χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος.
ΠΟΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΑΣ ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ
Εάν έχετε κάποιο από τα κάτωθι συμπτώματα ενημερώστε άμεσα το ν οφθαλμίατρό σας:
- διπλωπία
- θολή όραση
- ευαισθησία στο φώς
- προσωρινή απώλεια όρασης
- αιφνίδια ”μυγάκια” και “αστραπές” στο οπτικό πεδίο
- οίδημα στα βλέφαρα
Βασιλική Δ. Αθανασίου ΜD, MSc, FEBO
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Παίδων και Ενηλίκων
Ασκληπιού 14, πεζόδρομος Τρίκαλα
2431023006, 6974452181