Τί είναι η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής\Υπερκινητικότητας;

Μερικά παιδιά είναι πιο ζωηρά από άλλα, σχεδόν όλα τα παιδιά είναι κάποιες φορές ανήσυχα, χαζεύουν, δεν συγκεντρώνονται. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ διαφέρουν από τα παιδιά χωρίς ΔΕΠΥ στην έκταση και ένταση των παραπάνω προβληματικών συμπεριφορών.

 

Τα 3 βασικά χαρακτηριστικά των παιδιών είναι:

1. Διαταραχή συγκέντρωσης και διάσπαση προσοχής: τα παιδιά δυσκολεύονται να τελειώσουν μια δραστηριότητα την οποία ξεκίνησαν, συγκεντρώνονται μόνο για μικρά χρονικά διαστήματα σε ένα πράγμα και η προσοχή τους αποσπάται πολύ εύκολα.
2. Παρορμητική συμπεριφορά: τα παιδιά «πρώτα κάνουν και μετά σκέφτονται». Κάθε τους ιδέα την υλοποιούν άμεσα χωρίς να σκεφτούν τις συνέπειες. Αρχίζουν π.χ. να λύνουν μια άσκηση χωρίς να έχουν διαβάσει ολόκληρη την εκφώνηση, δεν περιμένουν να έρθει η σειρά τους για να πούνε την γνώμη τους και συχνά απαντούν σε ερωτήσεις χωρίς να τους δοθεί ο λόγος και χωρίς να έχει ολοκληρωθεί η ερώτηση και διακόπτουν συχνά (όχι μόνο συνομήλικους, αλλά και ενήλικες).
3. Υπερκινητικότητα: τα παιδιά δυσκολεύονται να κάτσουν ήσυχα σε μια θέση, έτσι συχνά σηκώνονται από την θέση τους την ώρα του μαθήματος στο σχολείο, ή στο τραπέζι του φαγητού.

Η διαταραχή συγκέντρωσης, η διάσπαση προσοχής και η παρορμητική συμπεριφορά διατηρούνται και στην εφηβεία αλλά και μετά την ενηλικίωση, ενώ η υπερκινητικότητα υποχωρεί στην εφηβεία και συνήθως απουσιάζει στους ενήλικες.

• Υπάρχουν πάντα και οι 3 κατηγορίες συμπτωμάτων;

Όχι, υπάρχουν διάφορες μορφές:

• ΔΕΠΥ με συμπτώματα και των 3 κατηγοριών
• ΔΕΠΥ με διαταραχή συγκέντρωσης και προσοχής, αλλά με πολύ λίγα εως και καθόλου συμπτώματα παρορμητικής συμπεριφοράς και υπερκινητικότητας
• ΔΕΠΥ με παρορμητική συμπεριφορά και υπερκινητικότητα χωρίς τα συμπτώματα διαταραχής συγκεντρώσης και προσοχής να είναι στο προσκήνιο
• Τα παραπάνω συμπτώματα υπάρχουν μόνο στην Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής\Υπερκινητικότητας;

Όχι, για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι σημαντική η επίσκεψη ενός ειδικού. Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί π.χ. να πηγάζουν από αδυναμία του παιδιού να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του σχολείου. Και σε περιπτώσεις έντονου στρες, δύσκολες οικογενειακές καταστάσεις ή και κατάθλιψη τα παιδιά παρουσιάζουν συχνά τα παραπάνω συμπτώματα.

• Παρουσιάζονται άλλα προβλήματα σε παιδιά με ΔΕΠΥ;

Ναι, για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι σημαντική η επίσκεψη ενός ειδικού.

Στο σχολείο τα παιδιά παρουσιάζουν συχνά προβλήματα στο διάβασμα, στην ορθογραφία και στα μαθηματικά. Τα παιδιά στην πορεία συχνά αναπτύσσουν φοβίες και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση επειδή αποτυγχάνουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του σχολείου. Πολλές φορές η συμπεριφορά των παιδιών οδηγεί και σε προβλήματα στις σχέσεις τόσο με συνομήλικους όσο και με τους δασκάλους και τους γονείς. Ως επακόλουθο τα παιδιά παρουσιάζουν επιθετική ή ακόμα και παραβατική συμπεριφορά. Σε κάποιες περιπτώσεις η έλλειψη αυτοεκτίμησης συνοδεύεται από αυτομομφή ή και συμπτώματα κατάθλιψης.

• Πορεία στο χρόνο

Κατά κανόνα τα συμπτώματα της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής\Υπερκινητικότητας είναι ευδιάκριτα από την ηλικία των 5-6 χρόνων.

Στο νηπιαγωγείο τα παιδιά παρουσιάζουν κυρίως υπερκινητικότητα.

Στο σχολείο παρουσιάζεται συνήθως αύξηση των προβλημάτων γιατί τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τις απαιτήσεις του σχολείου (ησυχία, αντοχή και συγκέντρωση).

Στην εφηβεία η υπερκινητικότητα υποχωρεί, η παρορμητική συμπεριφορά και η διαταραχή συγκέντρωσης και προσοχής όμως κατά κανόνα παραμένουν.

Στην ενήλικη ζωή η υπερκινητικότητα υποχωρεί σημαντικά, υποχώρηση παρουσιάζουν και τα υπόλοιπα συμπτώματα, χωρίς όμως να απουσιάζουν εντελώς.

• Αίτια εμφάνισης της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής\ Υπερκινητικότητας

 

[divider]

 

Μέχρι σήμερα δεν έχει εξακριβωθεί επακριβώς η αιτία εμφάνισης της ΔΕΠΥ. Υπάρχουν πάντως σίγουρα περισσότεροι παράγοντες:

 

 

• Γενετικοί: διαταραχές σε επίπεδο νευροδιαβιβαστών (ουσίες που χρησιμεύουν στη μεταβίβαση πληροφοριών από τον έναν νευρώνα στον επόμενο). Οι γενετικοί αυτοί παράγοντες είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για την εμφάνιση της ΔΕΠΥ, δεν μπορούν όμως μόνοι τους να εξηγήσουν επακριβώς την δημιουργία της ΔΕΠΥ.
• Κοινωνικοί: οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ένα παιδί μεγαλώνει, τόσο στο σπίτι όσο και στο νηπιαγωγείο ή το σχολείο παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση του ΔΕΠΥ καθώς και στην ένταση των εμφανιζόμενων συμπτωμάτων.
• Πότε μπορεί να βοηθήσει η ψυχοθεραπεία;

1. Όταν τα προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού σας μέσα στην οικογένεια επηρεάζουν αρνητικά την συμβίωση των μελών της οικογένειάς σας.
2. Όταν τα προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού σας παρουσιάζονται και στο νηπιαγωγείο ή το σχολείο και συνοδεύονται από επαναλαμβανόμενες αρνητικές εμπειρίες.
3. Όταν τα προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού σας δεν είναι παροδικά, αλλά υπάρχουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ή αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου.
4. Όταν υπάρχουν επιπλέον σημαντικά προβλήματα στην οικογένεια, π.χ. καυγάδες μεταξύ των γονέων, ψυχικές διαταραχές σε άλλα μέλη της οικογένειας (γονείς, αδέρφια).
5. Όταν τα προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού σας, παρά την έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, συνεχίζουν να επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινότητα του παιδιού ή της οικογένειάς σας.

• Πώς μπορεί να βοηθήσει μια φαρμακευτική αγωγή;

Η φαρμακευτική αγωγή κάποιες φορές συμπληρώνει την ψυχοθεραπεία, κάποιες φορές είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει να γίνει ψυχοθεραπεία. Υπάρχουν και περιπτώσεις που η φαρμακευτική αγωγή έχει τόσο θεαματικά αποτελέσματα που δεν χρειάζονται, εκτός από την συμβουλευτική των γονέων, άλλα μέτρα.

Τα φάρμακα για το σύνδρομο ΔΕΠΥ δρουν διεγερτικά στον εγκέφαλο. Η δράση τους έχει ελεγχθεί διεξοδικά και βοηθούν στην μείωση των συμπτωμάτων σε τουλάχιστον 70% των παιδιών.

Τα φάρμακα προορίζονται μόνο για παιδιά με συμπτώματα που δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά τους ή στην καθημερινότητα της οικογένειας. Παιδιά με ήπια συμπτωματολογία δεν χρήζουν φαρμακευτικής αγωγής.

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνότερα είναι η μεθυλφαινιδάτη και η ατομοξετίνη.

 

• Πότε κρίνεται σκόπιμη η φαρμακευτική αγωγή;

 

• Όταν τα συμπτώματα του παιδιού οδηγούν σε σημαντικά προβλήματα στο σχολείο ή\και στην οικογένεια και οδηγούν σε αναστολή της φυσιολογικής ψυχοκοινωνικής ανάπτυξής του.
• Όταν άλλες μέθοδοι θεραπείας π.χ. ψυχοθεραπεία είναι ανεπαρκείς.

 

• Για πόσο καιρό θα πρέπει ένα παιδί να παίρνει φάρμακα;

Αυτό θα πρέπει να ελέγχεται και να αποφασίζεται για κάθε παιδί χωριστά. Παράλληλα με την φαρμακευτική αγωγή καλό είναι να γίνεται και ψυχοθεραπεία καθώς και συμβουλευτική γονέων. Η δράση των φαρμάκων θα πρέπει να ελέγχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα από ειδικό. Η χορήγηση φαρμάκων θα πρέπει να λαμβάνει χώρα για όσο αυτά είναι απαραίτητα και η αναγκαιότητα ή όχι της φαρμακευτικής αγωγής να ελέγχεται τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο (εδώ παύση φαρμακευτικής αγωγής για τουλάχιστον 2 εβδομάδες και αξιολόγηση στην πορεία της παρούσας κατάστασης).

 

 

Συμβουλές για γονείς παιδιών με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής\υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)

 

1. Κάντε κάτι για εσάς τους ίδιους!!!

Παιδιά με ΔΕΠΥ πολλές φορές είναι «δύσκολα παιδιά». Οι γονείς των παιδιών με ΔΕΠΥ χρειάζονται πολύ δύναμη για να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες των παιδιών τους.

Για να έχετε λοιπόν δυνάμεις είναι σημαντικό να μην ξεχνάτε τις δικές σας επιθυμίες και ανάγκες. Σκεφτείτε πως μπορείτε να χαλαρώνετε και να κάνετε πράγματα που σας ευχαριστούν. Ποιος ή τί θα μπορούσε να σας βοηθήσει;

2. Ενισχύστε τις θετικές πτυχές της σχέσης σας με το παιδί σας!!!

Πολλές φορές η καθημερινότητα είναι τόσο δύσκολη που θα δυσκολεύεστε να βρείτε θετικές στιγμές και εμπειρίες με το παιδί σας. Προσπαθήστε να ενισχύσετε τις θετικές πτυχές της σχέσης σας με το παιδί σας. Πείτε του τι θα σας έκανε να χαρείτε, όταν το παιδί κάνει κάτι θετικό μην το θεωρήσετε αυτονόητο, αλλά επαινέστε άμεσα την θετική του αυτή συμπεριφορά. Περάστε όμορφο χρόνο με το παιδί σας, παίξτε μαζί του.

3. Βάλτε ξεκάθαρους κανόνες!!!

Παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν δυσκολία στον έλεγχο τόσο της συμπεριφοράς όσο και των συναισθημάτων τους. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο έχουν μεγαλύτερη ανάγκη την γονική καθοδήγηση από ότι άλλα παιδιά. Βάλτε ξεκάθαρους και απλούς κανόνες τους οποίους το παιδί σας θα πρέπει να τηρεί. Οι κανόνες αυτοί θα του προσφέρουν σιγουριά και ασφάλεια. Προσοχή: βάλτε μόνο κανόνες των οποίων την τήρηση μπορείτε να ελέγξετε.

4. Επαινέστε το παιδί σας συχνά και άμεσα!!!

Επαινέστε το παιδί σας για κάθε καλή συμπεριφορά και κυρίως για την τήρηση των συμφωνημένων κανόνων. Σκεφτείτε ότι για το παιδί σας είναι πολύ πιο δύσκολο να τηρεί κανόνες από ότι για άλλα παιδιά.

 

5. Να είστε συνεπείς!!!

Όταν το παιδί σας τηρεί τους συμφωνημένους κανόνες και εσείς το επαινείτε, θα πρέπει και να υπάρχουν συνέπειες για την μη τήρηση των κανόνων. Οι συνέπειες αυτές δεν πρέπει να είναι σκληρές ή ιδιαίτερα αυστηρές, σημαντικό είναι μόνο να είναι ξεκάθαρες και να επακολουθούν πάντα την μη τήρηση των συμφωνημένων κανόνων. Μην «κλείνετε το μάτι» και αφήνετε την μη τήρηση των κανόνων χωρίς συνέπειες. Σκεφτείτε καλά ποιοι κανόνες είναι για εσάς σημαντικοί και ποιες θα είναι οι συνέπειες για την μη τήρηση αυτών.

6. Προσπαθήστε να προβλέψετε προβλήματα!!!

Ως γονείς σίγουρα ξέρετε καλά ποιες καταστάσεις είναι ιδιαίτερα δύσκολες για το παιδί σας. Μιλήστε με το παιδί σας και εξηγήστε του ότι πριν από τέτοιες δύσκολες καταστάσεις θα του θυμίζετε πάντα τους 3 βασικότερους κανόνες.

7. Μείνετε ήρεμοι και χαλαροί!!!

Η ανατροφή παιδιών με ΔΕΠΥ είναι δύσκολη δουλειά. Είναι αναπόφευκτο ως γονείς να αντιδράσετε με θυμό ή ακόμα και απόγνωση. Σε δύσκολες καταστάσεις σκεφτείτε ότι το παιδί σας έχει μεγάλη δυσκολία να αντιδράσει όπως τα άλλα παιδιά ή όπως εσείς θα θέλατε. Μείνετε λοιπόν όσο πιο ήρεμοι μπορείτε.

8. Μην προσπαθείτε να είστε τέλειοι!!!

Να θυμάστε πάντα ότι λάθη στην ανατροφή ενός παιδιού είναι αναπόφευκτα, γιατί απλά κανείς δεν είναι τέλειος. Προσπαθήστε να τηρήσετε τους παραπάνω κανόνες όσο καλύτερα μπορείτε και μη θυμώνετε με τον εαυτό σας εάν αυτό δεν πετυχαίνει πάντα.

 

Οι παραπάνω κανόνες είναι απλοί και εύκολοι, η εφαρμογή τους όμως στην καθημερινότητα είναι πολύ δύσκολη!!

Εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα με την εφαρμογή αυτών των κανόνων, ζητήστε την βοήθειά μου για να βρούμε μαζί έναν για εσάς εφικτό και πρακτικό τρόπο εφαρμογής τους στην καθημερινότητά σας.