Αφιέρωμα στην Ευρωπαϊκή Ημέρα Λογοθεραπείας, από την λογοπεδικό M.Sc Ιωάννα Ζορμπά

Ευρωπαϊκή Ημέρα Λογοθεραπείας
Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από τη Μόνιμη Επιτροπή Λογοπεδικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CPLOL) ως Παγκόσμια Ημέρα Λογοθεραπείας, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για τις ανάγκες και τα δικαιώματα των ατόμων που αντιμετωπίζουν δυσκολία στην επικοινωνία, καθώς και στην ανάδειξη του έργου των επιστημόνων του κλάδου της λογοθεραπείας.Θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Λογοθεραπείας (2016) είναι η Δυσπραξία.

Αναπτυξιακή Λεκτική Δυσπραξία
Childhood Apraxia of Speech
Η Αναπτυξιακή Λεκτική Δυσπραξία συναντάται βιβλιογραφικά και ως αρθρω- τική απραξία, αναπτυξιακή λεκτική απραξία καθώς και ως παιδική απραξία της ομιλίας.
Όσον αφορά την αιτιολογία της κάποιοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι είναι μια διαταραχή που σχετίζεται με τη συνολική ανάπτυξη της γλώσσας του παιδιού ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι είναι μια νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει την ικανότητα του εγκεφάλου να στείλει τα κατάλληλα σήματα κίνησης των αρθρωτικών μυών που συμμετέχουν στην ομιλία. Δηλαδή επηρεάζεται η ικα- νότητα του παιδιού να βάζει στη σειρά και να παράγει ήχους, συλλαβές και λέξεις. Το παιδί δυσκολεύεται να σχεδιάσει, να οργανώσει και να παράγει όλη εκείνη την σειρά των πολύ λεπτών και συγκεκριμένων κινήσεων της γλώσσας, των χειλιών, της γνάθου και της υπερώας που είναι απαραίτητες για την παρα γωγή της κατάλληλης ομιλίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουμε αυτές τις κι νήσεις αυτόματα, ασυνείδητα, όμως το παιδί με ΑΛΔ παρ’ όλο που γνωρίζει τι θέλει να πει δεν μπορεί να προγραμματίσει με ακρίβεια και σταθερότητα τις σύνθετες αρθρωτικές κινήσεις.

Τα παιδιά με αναπτυξιακή λεκτική δυσπραξία (ΑΛΔ) γενικά μπορούν να καταλάβουν τη γλώσσα πολύ καλύτερα από ότι είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τη γλώσσα για να εκφραστούν. Η διαταραχή φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο τα αγόρια από τα κορίτσια. Στα νήπια παρατηρείται καθυστέρηση ομιλίας. Το νήπιο μπορεί να παράγει μόνο μερικούς ήχους και δυσκολεύεται στο σωστό συνδυασμό τους για τη παραγωγή λέξεων και η ομιλία τους παρουσιάζει μεγάλες παύσεις μεταξύ των ήχων. Επίσης απλοποιεί τις λέξεις με την αντικατάσταση δύσκολων ήχων με ευκολότερους ή αποφεύγει δύσκολους ήχους. Το νήπιο μπορεί να έχει προβλήματα στη μάσιση και στην κατάποση, και να μην του αρέσει το βούρτσισμα των δοντιών ή τραγανά τρόφιμα, μπορεί να μην είναι σε θέση να εντοπίσει ένα αντικείμενο στο στόμα του μέσω της αφής. Στα μεγαλύτερα παιδιά παρατηρούνται λάθη στους ήχους που δεν είναι το αποτέλεσμα ανωριμότητας. Αν και τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν τη γλώσσα πολύ καλύτερα από ότι μπορούν να μιλήσουν, έχουν δυσκολία στη μίμηση για παραγωγή ομιλίας, φαίνεται να προσπαθούν να συντονίσουν τα χείλη, τη γλώσσα και το σαγόνι για να παρά- γουν τους σωστούς ήχους. Έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στις μεγαλύτερες λέξεις ή τονίζουν λάθος συλλαβή στις λέξεις. Συνοδά προβλήματα περιλαμβά- νουν φτωχό λεξιλόγιο, λανθασμένη γραμματική, δυσκολία στην οργάνωση προφορικών πληροφοριών, δυσκολία στην ανάγνωση, τη γραφή, την ορθογραφία ή μαθηματικά.
Ιδανική, όπως και σε κάθε αναπτυξιακή διαταραχή, είναι η πρώιμη παρέμβαση. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία από τη στιγμή της διάγνωσης, τόσο το καλύτερο. Στην αντιμετώπιση της ΑΛΔ σύμμαχος σημαντικός είναι η επανά ληψη γι΄ αυτό η εντατική και εξατομικευμένη παρέμβαση μπορεί να αποδειχθεί πολύ αποτελεσματική. Το πρόγραμμα της θεραπείας ξεκινά από τις ήδη κατα- κτημένες γλωσσικές δεξιότητες του παιδιού και η ομιλία χτίζεται σταδιακά και με υπομονή σε πιο σύνθετες γλωσσικές δομές. Η εξάσκηση είναι πολύπλευρη με πολλαπλά ερεθίσματα ώστε να αποφεύγεται όσο το δυνατό η ψυχολογική ΄΄ κατάρρευση ΄΄ του παιδιού. Το παιδί για να μάθει να μιλά πρέπει να εξασκεί την ομιλία του και όχι τους αρθρωτές του ωστόσο η πολύ-αισθητηριακή ανατροφοδότηση (ακουστική, οπτική, γνωστική, ιδιοδεκτική) είναι σημαντικός αρω γός κι ενισχύει τον συντονισμό και την οργάνωση των κινήσεων.
Συνήθως η θεραπεία είναι μακρόχρονη και απαιτεί πολύ καλό υποστηρικτικό περιβάλλον και συχνή εξάσκηση στο σπίτι.
Η ΑΛΔ δεν είναι μια κατάσταση προσωρινή που το παιδί απλώς θα ξεπεράσει.
Χωρίς την κατάλληλη παρέμβαση η ομιλία δεν θα εξελιχθεί καθώς η δυσπραξία δεν ακολουθεί τυπικά αναπτυξιακά μοτίβα. Δεν θεραπεύεται αλλά με τη σωστή κι εντατική παρέμβαση η πρόοδος θα είναι σημαντική.
ΙΩΑΝΝΑ Γ. ΖΟΡΜΠΑ, email. ioannazormpa@yahoo.gr
Λογοπαθολόγος – Λογοπεδικός M.Sc